ZABAWA
Mottem pedagogiki zabawy jest sentencja Konfucjusza: ,, Powiedz mi a zapomnę, pokaż mi a zapamiętam, pozwól mi wziąć udział a zrozumiem’’.
Zabawa to podstawowa forma działalności i aktywności dzieci, a poprzez zabawę dzieci mogą poznawać i odkrywać świat, poznawać siebie i innych, uczyć się, doświadczać, komunikować się przeżywać i odczuwać. Temu celowi ma służyć pedagogika zabawy.
Zabawa jest rodzajem aktywności człowieka. Występuje w różnych formach i przez całe życie człowieka. Dominuje w okresie dzieciństwa. Jest działalnością złożoną, zmienia się w ciągu życia. Zabawa wg Okonia jest działaniem wykonywanym dla własnej przyjemności a opartej na udziale wyobraźni tworzącej nową rzeczywistość. Chociaż działaniem tym rządzą reguły, których treść pochodzi głównie z życia społecznego, ma ono charakter twórczy i prowadzi do samodzielnego poznawania i przekształcania rzeczywistości.
Zabawy przygotowują dziecko do dalszego życia. Zaspokajają potrzeby aktywności i poznawania rzeczywistości. Kształtują i rozwijają zmysły dziecka, wzbogacają jego wyobraźnię i życie uczuciowe, wpływają na rozwój społeczny. Zabawy rozwijają myślenie, spostrzegawczość, pamięć, uwagę, orientację, wyobraźnię i inteligencję twórczą. Uczą wytrwałości. Rozwijają poczucie koleżeństwa i przyjaźni. W zabawach i grach zespołowych dziecko dostrzega konieczność podporządkowania się regułom. Uczy się nie tylko wygrywać, ale i przegrywać. Zabawy rozwijają także sprawność fizyczną dziecka. Ćwiczą mięśnie, usprawniają działanie systemu nerwowego. Przez aktywność zabawową dziecko rozwija swój umysł, rozszerza swoje doświadczenia.
Aktywny udział dziecka w zabawie pozwala mu być wolnym od wszystkiego, co ogranicza, burzy, niepokoi czy wyzwala lęk. Twórcza postawa bawiącego się dziecka jest wynikiem jego potrzeby poszukiwania, doznawania radości bawienia się, przeżywania osobistego sukcesu, który czasami jedynie za sprawą zabawy wydaje się możliwy. Zabawa zaciera granice pomiędzy dziećmi, wszystkim daje równe szanse w dostępie do zabawy, doznawaniu radości i przyjemności. Uczy cierpliwości, wytrwałości, rzetelności, uczciwości, prawdomówności, odwagi, umiejętności podporządkowania się grupie, zgodności i współżycia i tolerancji. Zabawa to działalność wykonywana dla przyjemności. Obok pracy i uczenia się jest ona główną formą aktywności dzieci.
Zabawa jest atrakcyjna wtedy, gdy jej treść wzbudza w dzieciach zainteresowanie, przykuwa uwagę budzi chęć wzięcia w niej udziału, dostarcza radości i emocji. Zabawa musi być swobodna, do zabawy nie wolno dzieci zmuszać. Z chwilą, gdy dziecku coś nakazujemy przestaje to być zabawą.
Wyróżnia się następujące rodzaje zabaw:
Zabawy manipulacyjne polegają na wykonywaniu przez dziecko prostych czynności nie prowadzących do żadnych, wytworów, np. manipulowanie różnymi przedmiotami gaworzenie, przenoszenie różnych przedmiotów z miejsca na miejsce. Zabawy konstrukcyjne polegają na budowaniu czy wytwarzaniu pewnych przedmiotów, zaspokajają one potrzebę wytwarzania.
Zabawy tematyczne nazywane także zabawami twórczymi, zabawami fikcyjnymi, iluzyjnymi i imaginacyjnymi, zabawami w role oraz zabawami symbolicznymi. Cechą charakterystyczną tego rodzaju zabaw jest fakt używania przez dziecko przedmiotów w specjalnej funkcji oraz przybierania przez dziecko pewnych ról - odzwierciedlających przeważnie normalne życie, pracę ludzi.
Zabawy badawcze - ten rodzaj zabaw polega na dokonywaniu na różnorodnym materiale najrozmaitszych doświadczeń. Zabawy te zaspokajają potrzeby poznawcze, a zwłaszcza ciekawość dziecka.
Zabawy ruchowe polegają na wykonywaniu przez dziecko dużej ilości ruchów wymagających pewnego wysiłku, zręczności, siły, szybkości. Zaspokajają one potrzebę ruchu, nabywania zręczności.
Zabawy dydaktyczne zasadniczo różnią się od poprzednio wymienionych. Różnica sprowadza się do tego, że nie są one wynikiem swobodnej twórczości dzieci, lecz są przygotowane, inicjowane i organizowane przez opiekuna dziecka powinny mieć zawsze wartości kształcące.
Na zajęciach prowadzonych metodami pedagogiki zabawy obowiązują określone zasady:
• dobrowolności - decydowanie o swojej aktywności w atmosferze wolnej od nakazów, wychowawca jedynie zachęca, zaprasza do uczestnictwa w zabawie;
• wielopoziomowość komunikacji – świadome porozumiewanie się na poziomie werbalnym i niewerbalnym, rzeczowym i emocjonalnym;
• unikanie rywalizacji – rezygnacja z podziału na zwycięzcę i przegranych;
• współpracy i współdziałania z innymi;
• różnorodność środków wyrazu – umożliwienie przekazywania treści i emocji poprzez oddziaływanie na różne zmysły. Stosuje się podczas zajęć wszystkie media, ruch, dotyk, gest, taniec, malowanie, lepienie oraz pantomimę.
Wszystkie te zasady wzmacniają relacje w grupie, uczą wyrażania uczuć, budują zaufanie
do prowadzącego i całej grupy.
